Powiat Puławski

Osada – dawniej miasto położone w dolinie rzeki Kurówki, zagospodarowanej na stawy rybne. Lokalny ośrodek z prawem cotygodniowych dużych jarmarków, nadanym jeszcze za panowania Jana III Sobieskiego. Jako wieś wzmiankowany już w 1317 r. Archeologicznie teren bardzo dawnego osadnictwa. Położenie na styku krain: Wyżyny Lubelskiej i Niziny Mazowieckiej dało dogodne warunki wymiany handlowej. Prawa miejskie – magdeburskie staraniem Piotra Firleja – wojewody ruskiego otrzymanło w 1550 r. Kolejni właściciele to: Sobiescy, Hryniewieccy (Kajetan - ostatni wojewoda lubelski przed rozbiorami), Tarnowscy, Zbyszewscy. Położenie przy trakcie Warszawa – Lublin przyczyniło się do zniszczeń podczas przemarszów wojsk w XIX w. Po powstaniu styczniowym nastąpiła utrata praw miejskich.

Do dzisiaj zachowały się czytelne założenia miejskie. Kościół p.w. Św. Ducha po północnej stronie szosy to typowa budowla renesansu lubelskiego z 1609 r., przy stoi nim figura – glorietta. Całość wykonana przez włoskiego muratora Piotra Durie. W przeszłości był to kościół przy szpitalu, przytułek dla starców na miejscu starszego drewnianego kościółka p.w. Św. Stanisława. Drugi kościół, po południowej stronie szosy nad rzeką, to wybudowana w latach 1667 – 1682 z fundacji Jana i Andrzeja Firlejów na miejscu drewnianego p.w. Św. Małgorzaty budowla: barokowa, jednonawowa z zakrystiami i dwoma wieżami. Patronami kościoła są św. Józef Oblubieniec NMP, św. Michał Archanioł i św. Małgorzata. Obok znajduje się zabytkowa plebania z 1750 r. Okupacja hitlerowska spowodowała ubytek 70% ludności Markuszowa, w większości żydowskiej oraz duże straty materialne. Był tu silny ośrodek ruchu oporu.

Centrum przy głównej ulicy stoi pomnik poety pochodzącego z tego terenu Jana Pocka (1917 – 71). Jego imieniem nazwany jest coroczny konkurs i przyznawane są wyróżnienia dla wybitnych twórców ludowych dziedzinie literatury i sztuki.