Uznając zasadność petycji złożonej do tut. urzędu w dniu 21.02.2023 r. w sprawie zwiększenia świadomości prawnej dotyczącej transplantacji wśród lokalnej społeczności, poniżej publikujemy wybrane fragmenty petycji dot. obecnego stanu prawnego w Polsce regulującego pobieranie komórek, tkanek i narządów od zmarłych osób w celu ich przeszczepienia:

„Działając na podstawie Ustawy o petycjach z dnia 11 lipca 2014 roku (Dz. U. 2018 poz. 870) wnoszę petycję w sprawie zwiększenia świadomości prawnej dotyczącej transplantacji wśród lokalnej społeczności. Zwracam się z prośbą o zamieszczenie informacji na temat obecnego stanu prawnego w Polsce regulującego pobieranie komórek, tkanek i narządów od zmarłych osób w celu ich przeszczepienia w gazecie redagowanej przez urząd, na stronie internetowej urzędu lub w innych lokalnych środkach masowego przekazu.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli osoba za życia nie wyrazi sprzeciwu na pobranie po śmierci swoich narządów, to domniemywa się, że wyraża na to zgodę. Sprzeciw można wnieść poprzez wpis w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów, w formie pisemnego oświadczenia własnoręcznie podpisanego (…) lub ustnej deklaracji złożonej w obecności co najmniej dwóch świadków.

Rozmowa personelu medycznego z osobami najbliższymi zmarłego ma na celu ustalenie jego stanowiska na temat pośmiertnego dawstwa narządów. Prawo nie daje uprawnień rodzinie do decydowania o pobieraniu bądź niepobieraniu cudzych komórek, tkanek i narządów w celu ich przeszczepienia innej osobie. Każdy z nas jest potencjalnym dawcą narządów, dopóki sam za życia nie wyrazi sprzeciwu.

(…)

Pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia lub pobrania komórek lub tkanek w celu ich zastosowania u ludzi można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu. – brzmi przepis art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (…).

Uzasadnienie

W Polsce panuje przekonanie, że to rodzina decyduje o przeszczepieniu narządów zmarłego krewnego, co nie znajduje potwierdzenia w treści obowiązujących przepisów polskiego prawa. Niekiedy tylko osoba bliska zmarłego informuje personel medyczny o tym, czy zmarły wyraził za życia sprzeciw na pośmiertne pobranie jego narządów. Wielu obywateli jest przekonanych, że trzeba podpisać specjalne oświadczenie woli lub zarejestrować się w jakiejś bazie danych w celu wyrażenia zgody na pośmiertne oddanie narządów. Prawda jest taka, że nie ma w Polsce oficjalnego rejestru „zgody” (jest tylko Centralny Rejestr Sprzeciwów), gdyż każdy z nas jest potencjalnym dawcą narządów, dopóki sam nie wyrazi sprzeciwu. Każdy mieszkaniec Polski powinien być świadomy tego, jak temat transplantacji wygląda pod względem polskiego prawa. Powinniśmy zachęcić go do poinformowania rodziny o swojej woli na temat ewentualnego pośmiertnego oddania narządów, by uniknąć w przyszłości potrzeby domniemywania czyjeś woli w przypadku niespodziewanej śmierci. (…).

Przedstawione informacje ukazują transplantologię od strony prawnej oraz statystycznej. Nikogo nie zmuszają do zmiany swojego światopoglądu. Decyzja o (nie)oddaniu po śmierci swoich narządów należy do każdego z nas. Poinformujmy bliskich o swojej decyzji! Jakakolwiek ona by nie była. Pośmiertne oddanie narządów jest ostatnim, najcenniejszym darem, jaki człowiek może ofiarować drugiemu człowiekowi.”

 

Pełna treść petycji dostępna jest w Biuletynie Informacji Publicznej.

 

Uzupełniając powyższe informacje warto wskazać, że zgodnie z art. 5 ust. 2 ww. ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2134 z późn. zm.) „W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić za ich życia przedstawiciel ustawowy”. W myśl ust. 3 „W przypadku małoletniego powyżej lat szesnastu sprzeciw może wyrazić również ten małoletni”.

Zgodnie z art.  6 ust. 1 ww. ustawy  o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów „Sprzeciw wyraża się w formie: 1) wpisu w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich; 2) oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis; 3) oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego”. Następnie w myśl art.  6 ust. 4 ww. ustawy „Sprzeciw może być cofnięty w każdym czasie w formach, o których mowa w ust. 1”.

 

Centralny rejestr sprzeciwów prowadzi Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji "Poltransplant". Zgłoszenia (wpisu sprzeciwu i wykreślenie wpisu sprzeciwu, można składać na formularzu) osobiście lub przesyłać pocztą na adres Poltransplantu. Formularz zgłoszenia znajduje się na stronie internetowej Poltransplantu lub w zakładach opieki zdrowotnej.

 

Więcej informacji nt. transplantologii dostępnych jest m.in. na portalu Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia https://pacjent.gov.pl (https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/transplantologia-dar-zycia), stronie Narodowego Funduszu Zdrowia www.nfz.pl (https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-oddzialow/transplantologia-sroda-z-profilaktyka-w-ow-nfz,584.html), Ministerstwa Zdrowia (https://www.gov.pl/web/zdrowie) oraz Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji „Poltransplant” (https://www.poltransplant.org.pl/).